Jongeren die onveilig hebben gevreeën kiezen steeds vaker voor een chlamydia-zelftest in plaats van een soa-onderzoek via de huisarts. Dat vrezen Soa Aids Nederland, GGD Nederland en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Volgens de instanties is vrijwel geen enkele thuistest zonder tussenkomst van een laboratorium betrouwbaar. De keuze voor de relatief goedkope zelftest, verkrijgbaar bij de drogist, apotheek of online, zou onder meer verband houden met het hogere eigen risico, dat sinds dit jaar 350 euro bedraagt.
Volgens de drie instanties is vrijwel geen enkele thuistest zonder tussenkomst van een laboratorium betrouwbaar.
De keuze voor de relatief goedkope zelftest, verkrijgbaar bij de drogist, apotheek of online, zou onder meer verband houden met het hogere eigen risico, dat sinds dit jaar 350 euro bedraagt. Het RIVM maakt zich zorgen. “Mensen met weinig geld, in het bijzonder jongeren, kunnen eerder geneigd zijn om voor een relatief goedkope zelftest te gaan”, stelt Marianne van der Sande, hoofd Epidemiologie en Surveillance bij het RIVM. “Een bezoekje aan de huisarts kan bij laboratoriumonderzoek voor hen immers duur uitvallen. Als je verzekerd wilt zijn van kwaliteit, is het echter toch het beste om naar de huisarts of GGD te gaan. Wij zeggen niet bij voorbaat dat elke zelftest slecht is, maar het is voor de consument heel moeilijk te achterhalen welke nu wel of niet voldoet. Zeker voor jongeren, een belangrijke risicogroep voor het oplopen van de geslachtsziekte, kan een foute testuitslag nare consequenties hebben.” Chlamydia is de meest voorkomende soa in Nederland en kan in het ergste geval tot onvruchtbaarheid leiden.Marlise Evers, preventiemedewerker seksuele gezondheid van de GGD, spreekt eveneens van een zorgelijke ontwikkeling. “Nu je chlamydiatesten steeds vaker ‘gewoon’ bij de drogist kunt kopen, wordt de suggestie gewekt dat ze betrouwbaar zijn. Uit onderzoek van Soa Aids Nederland blijkt dat dit echter niet het geval is. Voor een kwalitatief goede test raden wij altijd aan om naar de huisarts of GGD te gaan. Bovendien is het persoonlijke contact belangrijk om te kijken welke risico’s iemand heeft gelopen en om informatie te kunnen geven over veilig vrijen. Een arts zal overigens nooit afgaan op een positieve zelftest, maar altijd een nieuwe test doen.”
Jan van Bergen, professor Soa en hiv in de eerste lijn en werkzaam bij Soa Aids Nederland, merkt dat patiënten vanwege de kosten en het hogere eigen risico minder vaak een soa-test via de huisarts willen laten uitvoeren. “Het gevaar bestaat dat ze voor een goedkope zelftest van 10 of 20 euro gaan. Voor zover we weten, zijn er echter nog geen betrouwbare chlamydiatesten waarbij geen laboratorium aan te pas komt, niet bij de drogist en niet online. Wel gaan de ontwikkelingen snel. Voor hiv is dit jaar bijvoorbeeld een goede thuistest op de Amerikaanse markt toegelaten. Vooralsnog geeft een test via de huisarts, GGD of een soa-poli de grootste garantie voor een betrouwbare uitslag. Wil je toch per se een test doen zonder dat er een arts aan te pas komt? Kies dan in iedere geval een test waarbij het resultaat wordt onderzocht in een gecertificeerd laboratorium.”
OTC Medical, dat in Nederland de distributie van de chlamydia thuistest van Test-Point verzorgt (onder meer verkrijgbaar bij Etos), begrijpt de zorg van SOA Aids Nederland, GGD Nederland en het RIVM niet. “Als je onze test goed uitvoert, geeft dat absoluut de juiste uitslag. Slechts 1 op de 100.000 testen is niet goed. De GGD maakt vrijwel altijd gebruik van dezelfde testen als wij”, aldus directeur Arjen van de Merwe. “Absolute onzin”, reageert soa-expert Van Bergen. “De GGD en ook huisartsen werken gelukkig met andere, kwalitatief hoogstaande testen. Test-Point claimt even betrouwbaar te zijn, maar hiervan is mij geen wetenschappelijk bewijs bekend. Een tijdje terug was de Handilab-C-test in Nederland op de markt. De fabrikant beweerde toen ook dat deze heel betrouwbaar was. In werkelijkheid bleek het echter een betrouwbaarheid van minder dan 20 procent te hebben. Dat terwijl de gangbare test in laboratoria een betrouwbaarheid van 95 tot 99 procent heeft.”
Chlamydia is de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening in Nederland. Naar schatting komen er jaarlijks 60.000 nieuwe chlamydia-infecties bij. In een vroeg stadium is chlamydia eenvoudig te genezen met een antibioticakuur. Als de soa niet bijtijds wordt behandeld, kan de geslachtsziekte echter tot onvruchtbaarheid leiden. Slechts een minderheid van de chlamydia-infecties wordt ontdekt. Ongeveer 70 procent van de vrouwen met chlamydia heeft geen klachten. Als er wel klachten zijn, gaat het meestal om toegenomen vaginale afscheiding of een branderig gevoel bij het plassen. Ook mannen hebben vaak niet door dat ze chlamydia hebben. Soms is het te merken aan pijn bij het plassen of afscheiding uit de penis. Je kunt de kans op chlamydia verkleinen door bij seksueel contact een condoom te gebruiken. De soa kan niet alleen door penetratie worden overgedragen, maar ook door direct contact van de slijmvliezen van de geslachtsorganen.
